Gedicht
Wollt ihr die totale Poesie?
Hans Sleutelaar
Deze tekst is een variatie op een kreet van Josef Goebbels, de propagandaminister van Adolf Hitler. Toen in 1943 de oorlogskansen begonnen te keren, belegde hij een van zijn beruchte massavergaderingen in het Berliner Sportpalast. Door de volstrekt unieke manier waarop hij dergelijke bijeenkomsten wist te bespelen, bereikte hij ook nu dat zijn publiek zich opwerkte tot een staat van massale hysterie. Toen hij zijn 'betoog' liet culmineren in de kreet:
Wollt ihr den totalen Krieg?
was er geen houden aan: allen schreeuwden luidkeels hun ja. Gillend kozen zij voor de totale ondergang.
Door het verschrikkelijke woord Krieg te vervangen door het zachte Poesie lijkt de kreet gevaarloos te worden. Maar toen wij onlangs in onze Poëziegroep deze tekst kregen voorgelegd, zijn we tot een andere conclusie gekomen. We zijn lang bezig geweest met het invullen van andere woorden in deze regel. Zo ontstonden zinnen als:
Wollt ihr die totale Utopie?
Wollt ihr die totale Demokratie?
Wollt ihr die totale Religion?
Wollt ihr den totalen Frieden?
Met dank aan
Poëziegroep 'De Akersingel',
Amsterdam
Wollt ihr den totalen Frieden?
Zelfs die laatste kreet bleek bij het doordenken van de consequenties tot iets fataals te leiden: wrijving en zelfs conflict zijn noodzakelijk voor vooruitgang, ook in het verwezenlijken van humane waarden.
Alles wat naar iets totaals streeft wordt 'totalitair' en kan zich alleen door dwang handhaven. Het menselijke ligt in het tekort. Daarover gaat poëzie:
Alles wat naar iets totaals streeft wordt 'totalitair' en kan zich alleen door dwang handhaven. Het menselijke ligt in het tekort. Daarover gaat poëzie:
Men heeft gedachten over. Komt te kort
met woorden. Zoals in het scrabblespel
letters soms bijna raken aan het wel
geschouwde, net niet uit te spellen woord.
met woorden. Zoals in het scrabblespel
letters soms bijna raken aan het wel
geschouwde, net niet uit te spellen woord.
Dit dicht C.O. Jellema in een van de sonnetten uit de cyclus Perseus Archipoeta. Zo eenvoudig is het: als dichter èn als mens moeten we ons eraan houden door het ontbrekende te zijn bekoord. Dat houdt ons in leven. Compleetheid is dodelijk. Men heeft geen gedachten meer over.
Met dank aan
Poëziegroep 'De Akersingel',
Amsterdam
4 opmerkingen:
Totaal als inperking. Inderdaad. Net zoals men het ultieme genot waarschijnlijk met een vieze nasmaak moet bekopen. Overigens, Goebels had gewild dat hij in 1945 nog over de totale oorlog kon brallen.
'Wollt ihr den Totalen Krieg ???'
Joseph Goebbels am 18.2.1943 im Sportpalast in Berlin.
http://www.weltchronik.de/dch/dch_3373.htm
Als denkoefening: is elke totaal kwalitatief hetzelfde. Ofwel is de totale oorlog vergelijkbaar met de totale zonsverduistering? Bedoelen wij wel steeds hetzelfde wanneer we een en hetzelfde woord in een andere context gebruiken.
Stom van me om zo'n belangrijke gebeurteni zo verkeerd te dateren. Alles checken in het vervolg!
De gevolgen van een totale oorlog en een totale vrede gaan volgens mij iets verder dan een 'vieze nasmaak' die weg te spoelen is. In mijn voorbeelden is 'ondergang' een betere omschrijving van de gevolgen, en daarover heen komen lijkt mij wat moeilijker.
Wat je denkoefening betreft: totaal betekent 'an sich' altijd 'geheel'. Dat is dus een benaming die naar de contekst waarin ze wordt gebruikt een neutrale, positieve of negatieve connotatie kan krijgen. Een 'totale zonsverduistering' is in de physica een objectieve beschrijving van een verschijnsel, in sommige religies een voorbode van de ondergang der wereld. In de contekst van mijn voorbeelden gaat het om de wens een bij voorbaat gedefiniëerde ideaal-toestand te bereiken die bij totale realisering in het tegendeel uitpakt: de klasseloze maatschappij wordt 'animal farm'.
Jan Noort denkt:
Ik heb geaarzeld om commentaar te
geven omdat mijn reactie waarschijnlijk totaal anders zal zijn dan verwacht. Op uitnodiging van Gerard probeer ik mijn reactie alsnog te verwoorden, hoewel dit nogal moeilijk is en wellicht niet begrepen zal worden.
Ik geloof dat "totale Poesie" en "totalen Krieg" om welke psychologische of filosofische reden dan ook niet met elkaar in verband gebracht moeten worden. Bij mij is het zo, dat zodra "totalen Krieg" in beeld komt mijn herinneringen terug gaan aan de jaren, dat die "totalen Krieg" gold. De vernietigings- machines in Auschwitz en andere kampen begonnen op volle toeren te draaien en toen Goebbels zijn rede hield was de slag om Stalingrad pas beeindigd (2 februari 1942) waar tienduizenden Russische en duitse sodaten in de bittere kou waren gekrepeerd.
In "Mijn Herinneringen" noteerde ik: "Enige dagen na de capitulatie zag ik voor het eerst duitse soldaten. Ik liep met mijn vader, toen hij opeens zei, "Kijk, daar is de Wehrmacht" Het waren drie militairen op een motor met zijspan. Brutaal, hard en arrogant. In volle wapenrusting. Ik was sprakeloos. Nu denk ik, dat was de "schoonheid van het kwaad", zoals Armando het duitse leger eens noemde. Ze maakten deel uit van het zesde duitse leger, hetzelfde leger, dat onder bevel van veldmaarschalk Paulus, ruim twee en een half jaar later op een vreselijke manier ten onder ging op de ijskoude, besneeuwde vlakten van Stalingrad".
Auschwitz - Stalingrad, dat zijn twee van de vreselijkste gebeurtenissen uit de tijd van de rede van Goebbels - de duivel aan wie de menigte in het Sportpalast hun ziel verkocht en daardoor naar de hel werden gestuurd.
Breng het woord "totaal" in discussie, maar breng "Totalen Krieg" niet in verband met "Totale Poesie". Mijn gedachten worden dan volledig afgeleid.
Eigenlijk ben ik bang, dat ik - zoals eerder gezegd - e.e.a. niet duidelijk verwoord heb en dat ik wellicht voor anderen niet begrijpelijk ben. maar momenteel kan ik het niet anders.
Jan Noort wil graag een tikfout in zijn reactie corrigeren: de slag om Stalingrad was niet in 1942 maar in 1943.
Waarvan akte.
Een reactie posten